ΕΚΤΗ ΜΕΣΟΥΝΤΟΣ ΒΟΗΔΡΟΜΙΩΝΟΣ-ΕΛΕΥΣΙΝΙΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ,ΑΛΑΔΕ ΜΥΣΤΑΙ

ΔΕΚΑΣ Β’
016. δεκατη εκτη ημερα της σεληνης
AΠΟ ΤΗΝ ΔΥΣΗ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ
ΒΟΗΔΡΟΜΙΩΝΟΣ ΙΣΤ’ (16΄η)
ΑΤΤΙΚΟΣ ΜΗΝ 3ος
δεκαημερο Β’, το μέσο, δεκας δευτερα.

ΙΣΤ΄. Ἡ δεκάτη έκτη, έκτη μεσοῦντος μηνός, εκκκαιδεκάτη, έκτη ἐπὶ δέκα, έκτη ἐπὶ δεκάτη.

― ΜΕΓΑΛΑ ΕΛΕΥΣΙΝΙΑ ΜΥΣΤΗΡΑ
― ΗΜΕΡΑ β’ : ΑΛΑΔΕ ΜΥΣΤΑΙ- ΕΛΑΣΙΣ
― ΚΑΘΑΡΜΟΙ ΜΥΣΤΩΝ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ
― ΝΙΚΗ ΤΩΝ ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΣΤΗ ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΤΗΣ ΝΑΞΟΥ -378

ΔΕΥΤΕΡΗ ΗΜΕΡΑ: 16η ΒΟΗΔΡΟΜΙΩΝΟΣ (ΕΛΑΣΙΣ). Αυτή η ημέρα είναι γνωστή ως «άλαδε μύσται» (Στη θάλασσα, ω Μύσται), από τις κραυγές που συνοδεύουν μια από τις βασικές δράσεις σήμερα. Νωρίς το πρωϊ οι κήρυκες διατάζουν όλους τους συμμετέχοντες να καθαρθούν στη θάλασσα και η κραυγή «στη θάλασσα, ω μύσται» αντηχεί σε όλη την πόλη. Η διαδρομή, που είναι γνωστή και ως Έλασις, γίνεται υπό την επίβλεψη των επιμελητών. Κάθε μύστης έχει μαζί του ένα γουρουνάκι, το οποίο πρέπει επίσης να το πλένει στη θάλασσα, και συνοδεύεται από τον μυσταγωγό του. Πιστεύουμε ότι πηγαίνουν μεχρι τη θάλασσα με άμαξες, και ότι από εκεί προέρχεται το έλασις. Η θάλασσα θεωρείται άσπιλη. καθαρίζει και εξαγνίζει τον άνθρωπο από κάθε κακό. Οι μύστες μάλλον πηγαίνουν στην πλησιέστερη παραλία, στην ακτή του Φαλήρου στην ανατολική πλευρά, ή στη χερσόνησο του Πειραιώς. Αφού φροντίζουν να καθαρθούν οι ίδιοι και τα γουρουνάκια τους στα γαλανά νερά του Σαρωνικού, επιστρέφουν στην Αθήνα. Η θυσία των ζώων πιθανότατα γίνεται αμέσως μετά την επιστροφή στην πόλη διότι αν περιμένουν άλλη μέρα, μάλλον θα ήταν απαραίτητος και άλλος καθαρμός. Το αίμα του χοίρου θεωρείται ισχυρός παράγοντας καθαρμού που έχει την δύναμη να απορροφά το ρυπαρό πνεύμα που κατοικεί  μεσα στα ανθρώπινα όντα. Κάθε μύστης, ως εκ τούτου, πρέπει να θυσιασει ο ίδιος το γουρουνάκι του. Εφόσον το μικρό ζώο έγινε έμβλημα του εορτασμού όπως η δάδα και ο κέρνος, το βρίσκουμε να απεικονίζεται στα χέρια μυστών σε αρκετά έργα τέχνης. Και η θυσία του πρέπει να ήταν χαρακτηριστική πράξη του εορτασμού,  και έτι στους Βατράχους του Αριστοφάνους στ. 337, βρίσκουμε την πασίγνωστη αναφορά στο ολοκαύτωμα του:

― Ω πότνια , πολυτίμητε κόρη, ως ήδύ μοι προσέπνευσε χοιρείων κρεών».

Γ.Ε ΜΥΛΩΝΑΣ

Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΝΑΞΟΥ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΗΜΕΡΑ ΤΩΝ ΜΥΣΤΗΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΣΙΝΑ

Τὴν σημερινὴ ἡμέρα τὸ -378 , οἱ Ἀθηναίοι νίκησαν τοὺς Σπαρτιάτες στὴ Ναυμαχία τῆς Νάξου: 

― Χαβρίας περὶ Νάξον ναυμαχῶν ἐνίκησεν Βοηδρομιῶνος ἕκτη ἐπὶ δέκα, ταύτην τὴν ἡμέραν ἑπιτήδειον τῆ ναυμαχία κρίνας, ὅτι ἦν μία τῶν μυστηρίων, οὕτω γέμ τοι καὶ Θεμιστοκλῆς τοῖς Πέρσαις ἐναυμάχησε περὶ Σαλαμῖνα. ἀλλὰ οἱ μὲν περὶ Θεμιστοκλέα σύμμαχον ἔσχον τὸν Ἵακχον, [οἱ δὲ περὶ Χαβρίαν] τὸ ἅλαδε μύσται.

ΠΟΛΥΑΙΝΟΣ ΣΤΡΑΤΗΓΗΜΑΤΑ 3.11.2

Το κείμενο του Πολύαινου στην πραγματικότητα είναι αλλοιωμένο, ένα όμως διαφορετικό σχόλιο ἐμφανίζει ὁ Ἠσύχιος που πιθανών να είναι το σωστό:

― Ἁλα δένυσται• ἡμέρα τις τῶν Ἀθήνησι μυστηρίων.

ΗΣΥΧΙΟΣ ΛΕΞΙΚΟ

Ὁ Πολύαιενος στὰ Στρατηγήματα, στὸ ἀπόσπασμα ποὺ ἀκολουθεῖ, μᾶς πληροφορεῖ γιὰ τὴν ἡμερομηνία τῆς δεύτερης ἡμέρας τῶν Ἐλευσινίων Μυστηρίων:

Σύμφωνα μ’αὐτὰ ποὺ μελετοῦμε στὸ ἀρχαῖο κείμενο το πραγματικό νόημα στην ἀνάγνωση σὲ κάθε μία ἀπὸ αὐτὲς τὶς περιπτώσεις πἀνω στὸ ὄνομα τῆς ἡμέρας εἶναι τὸ : 

― Ἅλαδε μύσται.

ἀπὸ τὸ ὁποῖο ἐξάγεται ὅτι ὡς ἡμερομηνία τῆς ναυμαχίας τῆς Σαλαμῖνος δίδεται ἡ ἡμέρα τῶν Ἐλευσινίων Μυστηρίων μὲ τὸ ὄνομα :Ἴακχος, 

καὶ ἡ ἡμερομηνία τῆς νίκης τῶν Ἀθηναίων στὴ Νάξο ἦταν ἡ ἡμέρα τῶν Ἐλευσινίων Μυστηρίων μὲ τὸ ὄνομα : 

Ἅλαδε μύσται ,

καὶ σύμφωνα μὲ τὸ Ἱερὸ Ἀττικὸ ἡμερολόγιο ἡ 20η Βοηδρομιῶνος γιὰ τὴν πρώτη (Ἴακχος) καὶ ἡ 16η βοηδρομιῶνος γιὰ τὴ δεύτερη (Ἅλαδε μύσται) .

Τώρα, ἡ κυριολεκτική ἔννοια τοῦ «Ἅλαδε μύσται» εἶναι τὸ :

«Πρὸς τὴ θάλασσα, Ὧ μύσται» ἤ «εἰς τὴ θάλασσα, Ὧ μύσται» 

ὅπως μποροῦμε νὰ ἀποδώσουμε γιὰ τὸ ὄνομα τῆς ἡμέρας.

Τὰ Ἐλευσίνια Μυστήρια ὅπως εἶναι γνωστό, ξεκινοῦσαν μὲ τὸν καθαρμὸ τοῦ σώματος ἤ τὰ Μυστήρια γενικῶς μὲ τὸν καθαρμὸ κάποιου εἴδους:

― Οὐκ ἀπεοικότως ἄρα καὶ τῶν μυστηρίων τῶν παρ’Ἕλλησιν ἄρχει μὲν τὰ καθάρσια, καθάπερ καὶ τοῖς βαρβάροις τὸ λουτρόν.

ΚΛΗΜΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΥΣ , ΣΤΡΩΜΑΤΕΙΣ 5.11.71 

― ἐπὶ καὶ πρὸ τῆς τῶν μυστηρίων παραδόσεως, καθαρμοὺς τινας προσάγειν τοῖς μυεῖσθαι μέλλουσιν ἀξιοῦσιν

ΚΛΗΜΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΥΣ , ΣΤΡΩΜΑΤΕΙΣ 7.4.27

Στὰ Μικρὰ Μυστήρια, τὰ ἐν Ἀγραῖς, ὁ καθαρμὸς πραγματοποιόταν στὸ ποταμὸ Ἰλισσὸ ἔξω ἀπὸ τὴν πόλη τῶν Ἀθηναίων, ἀλλὰ στὰ Μεγάλα Μυστήρια τῆς Ἐλευσῖνος στὴ θάλασσα.

Ὁ καθαρμὸς πραγματοποιοῦταν μὲ δύο τρόπους, μὲ τὸ θαλασσινὸ νερὸ ὑπὸ τὴ μορφὴ καθάρσιου λουτροῦ καὶ μὲ τὸ περιρράντισμα αἴματος ἀπὸ χοῖρο.

Τὸ θαλασσινὸ νερὸ ἦταν τὸ παραδοσιακὸ στοιχεῖο τοῦ καθαρμοῦ καὶ τὸ αἶμα τοῦ χοῖρου τὸ στοιχεῖο τῆς ἐξιλέωσης.

Ὁ χοῖρος ἦταν τὸ παραδοσιακὸ θῦμα πρὸς τὴ θεὰ Δήμητρα καὶ ἴσως, κατὰ κάποιο τρόπο, ἕνα σύμβολο γονιμότητος.

Οἱ Μύσται πάνω σὲ ἄμαξες σὲ μία ἀνεπίσημη πομπὴ , κινοῦσαν πρὸς τὴν παραλία μέσω τῆς Ἱερᾶς Ὁδοῦ , τοῦ Φαλήρου ἤ τοῦ Κανθάρου.

― Ὁδός τις ἦν, ἡ εἰς Ἐλευσῖνα ἄγουσα, ἥν ἀπίασιν οἱ μύσται ἅλαδε.

ΗΣΥΧΙΟΣ ΛΕΞΙΚΟ.

Ἀμέσως μετὰ τὴν ἄφιξη τους στὴ παραλία οἱ μύσται πραγματοποιούσαν τὰ καθάρσια λουτρὰ ὑποβαστάζοντας τὰ χοιρίδια ποὺ τοὺς εἶχαν δωθεῖ.

Μὲ τὴν ὁλοκλήρωση τῶν καθαρμῶν τοῦ σώματος οἱ μύσται ἐπέστρεφαν στὴν Ἀθήνα ὅπου θυσίαζαν τὸ χοιρίδιο καὶ ραντίζονταν μὲ τὸ αἶμα τους . 

Ἔτσι ολοκληρώνονταν ἡ δεύτερη ἡμέρα τῶν Ἐλευσινίων Μυστηρίων.